21. vijek je otvorio vrata mnogim izumima. Nove tehnologije danas rastu velikom brzinom a sa njima i njihova primjena. Ali ima i onih starih izuma, neostvarenih snova mnogih naučnika, koji se uzdaju u mogućnost da ovaj eksplozivan rast u inovacijama otvori vrata nečemu što bi iskonski promijenilo svakodnevnicu. To je naravno vještačka inteligencija.

Godinama unazad popularna kultura (filmovi, stripovi) upoznaje je nas sa raznim prikazima i oličenjima vještačke inteligencije, a razvoj u filmskoj industriji samo je olakšao njihov prikaz na velikom platnu. Tako naučna fantastika može i nastoji da se što više dotakne pitanja koje je tema za debatu već decenijama, mogućnost da se stvori vještački um, mašina koja radi i još bitnije, reaguje kao čovjek, odnosno intelektualno biće. O etici ovog poduhvata vodi se polemika otkako je postala ideja o tome.

Inteligencija?

Da bi razumjeli šta je vještačka inteligencija, prvo moramo da odgovorimo na pitanje-šta je to inteligencija? Riječ sa mnogo definicija, ali ovde govorimo o mašinskoj inteligenciji, vještačkoj. Šta je percepcija, kognicija, učenje, svijest? Govorimo o kompjuterima, robotima. Stoga moramo spomenuti Turingov test. To je ništa drugo nego test za kompjutere sa ciljem provjere inteligencije kompjutera, odnosno da li je kompjuter inteligentan (da li razmišlja). Učesnici su kompjuter, čovjek ispitivač i čovjek koji pomaže ispitivaču. Ispitivač postavlja pitanja putem tastature na koja računar i drugi čovjek odgovaraju. Ispitivač može postavljati koja god želi i koliko god želi pitanja i test je završen kada ispitivač oceni da li priča sa kompjuterom ili ne. Cilj drugog čovjeka jeste da pomogne i usmeri ispitivača na tačan odgovor, dok kompjuter nastoji da prevari ispitivača i uvjeri ga da je čovjek. Do sada, ni jedan računar nije prošao ovaj test.

Ovo polje pored odgovora na mnoga naučna, istraživačka, matematička pitanja, ali i na jedno filozofsko. Kako mi sami percipiramo ljudsku inteligenciju. Koje to elemente treba dati mašini da bi se ponašala i ,,razmišljala“ kao čovjek? Došlo se do određenih funkcija kao što je učenje, razumijevanje, rešavanje problema, percepcija i jezik (govor).

Primjena vještačke inteligencije i uticaj na društvo

Mogućnosti, kao što smo naveli, beskrajne. A polemike se vode oko nekoliko segmenata. Prvo i osnovno, da li je vještačka inteligencija prijetnja čovečanstvu i drugo, kako će se razvoj odraziti na sadašnju sitaciju i konkretno poslove koje imamo danas.

Mnogi svetski preduzetnici i IT stručnjaci, poznati naučnici dotakli su se ove teme, i to sa različitim mišljenjima. Pa tako Elon Musk, jedan od najuspešnijih preduzetnika i Stephen Hawking, svetski priznati astrofizičar slažu se da ukoliko nema kontrole nad razvojem vještačke inteligencijemože doći do katastrofičih posledica po čovečanstvo, do granica kakve viđamo na sci-fi filmovima poput Terminatora. 

Vještačka inteligencija i poslovi budućnosti

Ovo je tema za polemisanje, a tema koja se vješto zaobilazi u medijima. Strah je među radnicima da će pojava vještačke inteligencije rezultovati gubitkom miliona radnih mesta. Da li će roboti plaćati porez obzirom da će zauzimati mjesta radnicima? Vlasnicima kompanija jeftinije je da plate mašinu nego radnike koje plaćaju godinama, obučavaju i koji na kraju i dalje prave greške. Kao i u prethodnom slučaju, imamo dva aspekta posmatranja.

Prvi su oni optimistični. Oni veruju da pojava vještačke inteligencije može stvoriti više radnih mesta nego što bi zatvorila. Po procenama nekih ljudi i do 500.000 zanimanja više nego što bi ugasila. To bi značilo da bi se otvarale škole za obuku i učenje ljudi da rade sa i uz ove visoko intelektualne mašine. Ljudi bi rasli i učili uz njih i obrnuto. Po njima nema razloga za brigu.

S druge strane, kao i što bi očekivali, pesimisti se plaše da će mašine preuzeti poslove i time izbrisati određena zanimanja za ljude, i time oštetiti milione. Vještačka inteligencija se već primenjuje u bankarstvu, u medicini se neverovatno mnogo ulaže u nju zbog straha od zaostajanja za svetom. Rutinski poslovi bi mogli potpuno iščezli, poput radnika u određenim fabrikama ili radnici na šalterima.

Ove mašine bi trošile manje, u stanju bi bile da obrađuju ogroman broj podataka u realnom vremenu, pouzdanije bi funkionisale od ljudi ali bi mogli i da ponavljaju isti posao iznova i iznova bez umnog zamora. Naravno, već su nađene i primjene koje čovjek ne bi mogao sam nikako da odradi, a pomažu čovječanstvu kao npr. detektovanje rane faze kancera i slično.